Od kwietnia tego roku trwa nieustanny proces wszczynania postępowań przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w sprawie wymierzania kar za przekroczenie przez odbiorców poboru mocy w sierpniu 2015 roku. Do zawiadomienia o wszczęciu postępowania Prezes URE przedkłada załącznik sporządzony przez właściwego operatora systemu dystrybucyjnego. Z załącznika wynika czarno na białym, jaki był dopuszczalny pobór energii w danym czasie oraz o ile został przekroczony przez odbiorcę.
Współautorem tekstu jest Łukasz Jankowski.
Pojawia się pytanie, czy w związku z przekroczeniami, które miały miejsce w ubiegłym roku Prezes URE zdecyduje się na ukaranie odbiorców. Wydaje się, że w najdogodniejszej sytuacji znajdują się odbiorcy, którzy przekroczyli limity w początkowej fazie wprowadzenia obowiązku, tj. w dniach 10-11 sierpnia 2015 roku. Na ulgowe traktowanie mogą również liczyć przedsiębiorcy, którzy dopuścili się przekroczeń w dniu 12 sierpnia 2015 roku. Każdy przypadek naruszeń powinien być jednak traktowany indywidulanie, dlatego też pozostali odbiorcy przy wykazaniu wyjątkowych i uzasadnionych okoliczności, które uniemożliwiły im zastosowanie się do przedmiotowych ograniczeń również mają szanse na odstąpienie przez Prezesa URE od wymierzenia kary.
Przekroczenie poboru mocy dnia 10 sierpnia 2015 roku
Przy ocenie stanu prawnego w pierwszej kolejności warto pochylić się nad treścią art. 56 ust. 1 pkt. 3a ustawy prawo energetyczne (dalej „p.e.”). Zgodnie z jego brzmieniem karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie m.in. art. 11c ust. 3 p.e., tj. w drodze stosownego rozporządzenia Rady Ministrów.
Prezes URE wskazuje, że spółka PSE S.A., w związku ze stwierdzeniem wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej wprowadziła na podstawie art. 11c ust. 2 pkt. 2 p.e. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej od godziny 10.00 dnia 10 sierpnia 2015 roku. W kontekście powyższego Prezes URE słusznie wskazał, że art. 11c ust. 2 pkt. 2 p.e. może stanowić podstawę do wprowadzenia niniejszego ograniczenia. Jednakże art. 56 ust. 1 pkt. 3a p.e. nie stanowi normy sankcjonującej wobec niedostosowania się do ograniczeń tego rodzaju, czyli wydanych przez operatora bez umocowania w rozporządzeniu.
W związku z powyższym odbiorcy powinni byli stosować się do ograniczeń wprowadzonych przez PSE S.A. dnia 10 sierpnia 2015 roku, jednakże niewypełnienie tego obowiązku nie powinno skutkować sankcją w postaci kary pieniężnej.
Przekroczenie poboru mocy dnia 11 sierpnia 2015 roku
Ciekawą kwestią jest również moment, od którego zaczęło obowiązywać Rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Rozporządzenie weszło bowiem w życie dnia 11 sierpnia 2015 roku, a na jego podstawie wprowadzono na terenie Polski ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej dla odbiorców o mocy umownej powyżej 300 kW, od dnia 11 sierpnia 2015 roku, od godziny 24.00 do 31 sierpnia 2015 roku, do godziny 24.00.
W związku z powyższym ustawodawca, wyznaczając godzinę 24.00 jako pierwszą godzinę wprowadzenia ograniczeń, albo się pomylił, albo miał na myśli koniec dnia 11 sierpnia 2015 roku. Niezależnie od przyczyny, zgodnie z literalną wykładnią przepisu należy przyjąć, że ograniczenia w poborze energii wprowadzone niniejszym rozporządzeniem były wiążące od godziny 0.00 dnia 12 sierpnia 2015 roku.
Przyjmując inną wersję, należałoby dojść do wniosku, że wskazane przepisy zostały wprowadzone z mocą wsteczną oraz z naruszeniem obowiązujących zasad techniki prawodawczej.
W związku z powyższym wydaje się, że ewentualne zarzuty Prezes URE dotyczące przekroczenia poboru mocy w dniach 10-11 sierpnia 2015 roku, mogą okazać się bezprzedmiotowe oraz niezgodne z obowiązującym stanem prawnym. Prezes URE przy wydawaniu decyzji powinien uwzględnić również wynikający z doktryny i orzecznictwa krajowego, a także międzynarodowego zakaz dokonywania rozszerzającej wykładni przepisów w zakresie nakładania kar administracyjnych. Nakładając kary bez wyraźnej podstawy prawnej, Prezes URE mógłby dopuścić się naruszenia w szczególności art. 2 i 42 Konstytucji RP oraz art. 7 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Odnosząc się do wspólnych dla wszystkich odbiorców okoliczności zdarzenia, które Prezes URE powinien również wziąć pod uwagę, należy wskazać, że ograniczenia nie były uprzednio zapowiadane, lecz miały charakter zdarzenia nagłego, a odbiorcy nie mogli odpowiednio wcześniej się do nich przygotować. Dodatkowo faktem jest szereg naruszeń oraz zaniechań po stronie operatów, które również powinny być interpretowane na korzyść odbiorców.
Podsumowując, warto wskazać, że Prezes URE jest uprawniony do odstąpienia od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszenia prawa lub zrealizował obowiązek. Dlatego też odbiorca, wobec którego wszczęto postępowanie, powinien złożyć szczegółowe wyjaśnienia w sprawie oraz przedstawić dowody na poparcie swoich twierdzeń.
Jest o co walczyć, gdyż maksymalny wymiar kary wynosi 15 proc. przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Ponadto niezależnie od kary pieniężnej Prezes URE może nałożyć karę pieniężną na kierownika przedsiębiorstwa.
Warto również pamiętać, że od decyzji Prezesa URE przysługuje odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Tekst autorstwa Mileny Kazanowskiej-Kędzierskiej
Możesz zaprenumerować ten blog. Wpisz adres e-mail, a powiadomienie o nowym wpisie dostaniesz na swoją skrzynkę.
- Prezentujemy i omawiamy prawną stronę elektroenergetyki, energii odnawialnej, gazownictwa, ciepłownictwa i sektora wydobywczego.
- Śledzimy legislację i komentujemy działania URE i UOKiK oraz największych graczy rynkowych.
- Analizujemy orzecznictwo krajowe i europejskie dotyczące naszego sektora.